Inleiding

De paragraaf financiering behandelt de treasuryfunctie van de gemeente. In deze paragraaf komt het risicobeheer van de financieringsportefeuille aan de orde en wordt inzicht geboden in de ontwikkeling van de financieringspositie van de gemeente Terneuzen. De treasuryfunctie heeft als doel tegen gunstige condities en tegen zo laag mogelijke kosten te voorzien in de benodigde financieringsmiddelen en daarbij risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten en te beperken.

In het coalitieakkoord Samen Verder is opgenomen dat wij een verantwoord evenwichtig financieel beleid voeren met als doel op termijn de schuldenpositie van de gemeente te verlagen.

Wij beschikken in relatie tot het investeringsniveau over geringe eigen financieringsmiddelen. De financiering van vaste activa en de voorraad nog uit te geven bouwgrond moet dan ook voor het overgrote deel plaatsvinden met vreemd vermogen. De schuldpositie van de gemeente is daardoor relatief hoog. Onze inspanningen zijn erop gericht voor de toekomst de schuldpositie terug te dringen of te beperken. Anderzijds trachten wij de schuldpositie ook terug te dringen door versterken van het eigen vermogen. Incidentele baten als tijdelijke onderuitputting op geraamde kapitaallasten brengen wij via resultaatbestemming ten gunste van de algemene reserve.

De treasury-activiteiten richten zich vooral op het zo efficiënt en effectief mogelijk aantrekken en inzetten van vreemd vermogen. Door het doorlopend bijhouden van een liquiditeitenplanning en het nauwgezet volgen van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, zetten wij in op het afsluiten van geldleningen op het meeste geschikte tijdstip en tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden.

Met de Bank Nederlandse Gemeenten hebben wij een overeenkomst afgesloten, waardoor debetsaldi op de lopende rekening automatisch worden gefinancierd tegen een Euribortarief met een opslag van 0,4%. Binnen de bepalingen van de Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido) proberen we daarnaast zoveel mogelijk gebruik te maken van financiering met kort geld. Dit omdat de rente hiervoor momenteel zeer laag is en kort geld aanmerkelijk goedkoper is dan lang geld.

Risicobeheer

Ten aanzien van het risicobeheer moeten gemeenten de financieringsfunctie vervullen binnen de wettelijke kaders die hoofdzakelijk zijn vastgelegd in de Wet  Fido.
Enkele belangrijke bepalingen hieruit zijn:

• leningen en garanties worden uitsluitend verstrekt vanuit de ‘publieke taak’;
• vanuit de treasuryfunctie kunnen middelen worden uitgezet, indien deze uitzettingen een voorzichtig karakter hebben en niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico;
• Er wordt geen gebruik gemaakt van financiële derivaten;
• bij het aantrekken van externe financieringsmiddelen geldt een door het Rijk vastgestelde kasgeldlimiet;
• voor spreiding van risico’s geldt een renterisiconorm.

Naast het voorgaande heeft de Raad in de Financiële Verordening (artikel 212 gemeentewet) aanvullende kaders vastgelegd. In het treasurystatuut is dit verder uitgewerkt. Naast het risicobeheer, dat is gebaseerd op de Wet Fido, is in dit statuut ook belangrijke aandacht gegeven aan de administratieve organisatie en interne controle ten aanzien van de treasury-activiteiten. Om de directe risico’s te beperken is het treasurybeleid defensief en risicomijdend. Ons beleid is er op gericht toekomstige risico’s inzichtelijk te maken, te beheersen en te beperken. Het risicobeheer heeft betrekking op o.a. het renterisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet is het instrument om de renterisico’s op de vlottende schuld (rentetypische looptijd < 1 jaar) te beheersen. Wij toetsen elk kwartaal het gemiddelde saldo van de vlottende schuld en de vlottende middelen aan de kasgeldlimiet. Bij een dreigende structurele overschrijding van de kasgeldlimiet sluiten wij tijdig een langlopende geldlening af.
De kasgeldlimiet is 8,5% van het totaal van de jaarbegroting bij aanvang van het jaar. Voor 2018 geldt een limiet van afgerond € 12.888.000 (8,5% van € 151.628.000).

Renterisiconorm

De renterisiconorm beoogt een zodanige opbouw van de leningenportefeuille dat het risico van renteaanpassing en herfinanciering van leningen beperkt blijft. Met de renterisiconorm is bepaald dat voor gemeenten jaarlijks niet meer dan 20% van het begrotingstotaal voor herfinanciering of renteherziening in aanmerking mag komen. Voor 2018 is de renterisiconorm afgerond € 30.000.000. De aflossingsverplichtingen voor 2018 bedragen circa € 12.964.000. Voor alle door de gemeente opgenomen geldleningen geldt dat deze rentevast zijn tot het einde van de looptijd. Het totaal van herfinanciering en renteherziening blijft hiermee ruimschoots binnen de aangegeven marge. Wij concluderen dat ook in komende jaren geen overschrijding van de renterisiconorm aan de orde is.

Renteontwikkeling (visie)
In de begroting hebben wij voor alle investeringen rekening gehouden met een percentage van 3,0% (omslagpercentage afgerond op 0,5%) voor te betalen rente. Het totaalsaldo van de aangegane langlopende geldleningen bedraagt naar verwachting per 1 januari 2018 € 164.189.000. De behoefte aan uitbreiding van het leningsaldo hangt af van de voortgang van lopende en nieuwe investeringen. In principe worden de investeringen, die wij in meerdere jaren afschrijven, gefinancierd met lang geld (liquiditeitstypische looptijd > 1 jaar). Bij de huidige rentevisie (kort geld belangrijk goedkoper dan lang geld) blijft het echter aantrekkelijk om zoveel mogelijk, tot het niveau van de kasgeldlimiet, te financieren met kortlopende geldleningen.

Overzicht Rente

Aan rentekosten is in de begroting 2018 een bedrag opgenomen van:

Toerekening van rente bij investeringen en grondexploitatie vindt plaats op basis van de boekwaarde aan het begin van het jaar en het geldende renteomslagpercentage.
In de begroting houden wij, voor de investeringen in 2018  rekening met de helft van de daaruit voortvloeiende kapitaallasten (rente en afschrijving). Vanaf het daarop volgende jaar nemen wij de volledige structurele kapitaallast in de begroting op. Doordat met de realisering van investeringen soms een aanmerkelijke doorlooptijd is gemoeid, drukken de structurele kapitaallasten voor veel investeringen in werkelijkheid pas later op de exploitatie.

Intern liquiditeitsbeheer

De gemeente beperkt haar interne liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op de aanwezige liquiditeitenplanning. De liquiditeitenplanning laat zien dat  in 2018 circa 20 miljoen euro aangetrokken zal moeten worden. Voor de financiering hiervan zal een langlopende geldlening worden aangetrokken. Ook is het noodzakelijk om kortlopende geldleningen (kasgeld) aan te gaan voor fluctuaties in de geldstromen gedurende het jaar.

Financieringspositie

De financieringspositie van de gemeente en de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt wordt nauwgezet gevolgd. Op basis hiervan wordt besloten op welke wijze de financiering (kort en lang geld) optimaal gerealiseerd kan worden. Tevens dient dit te passen binnen de normen van de kasgeldlimiet en de renterisico.

Schatkistbankieren

Schatkistbankieren houdt in dat decentrale overheden verplicht zijn hun overtollige geldmiddelen in de schatkist aan te houden. Hierdoor zal de Nederlandse staat minder geld hoeven te lenen op de financiële markten en zal de staatsschuld dalen.
Het principe is dat publiek geld de schatkist niet eerder verlaat dan noodzakelijk is voor de uitvoering van de publieke taak. Volgens het ministerie is dit bevorderlijk voor de doelmatigheid van de bestedingen.
Wel is er een zogenaamde doelmatigheidsdrempel van 0,75% van het begrotingstotaal met een minimum van € 250.000 per gemeente. Bij overtollige middelen die minder zijn dan deze drempel, hoeven decentrale overheden niet te gaan schatkistbankieren. Het drempelbedrag voor de gemeente Terneuzen bedraagt: € 1.137.000 (0,75% van € 151.628.000).

Wet Hof

De wet HOF regelt in essentie twee zaken die voortvloeien uit Europese verplichtingen. De eerste is dat het nationale systeem van begrotingsvoorbereiding en de toepassing van vaste uitgavenkaders wettelijk worden vastgelegd. Ten tweede worden lagere overheden gebonden aan een maximaal begrotingstekort op kasbasis.
Met de Wet Hof geldt per jaar een macroplafond voor het EMU-tekort van alle gemeenten samen. De hoogte van het macroplafond wordt jaarlijks op basis van bestuurlijk overleg vastgesteld. Voor gemeenten bedraagt dit plafond nu vooralsnog 0,30% van het BBP (Bruto Binnenlandse Product). Het netto-financieringssaldo van alle gemeenten bij elkaar mag in een jaar niet boven dit plafond uitkomen. Het kabinet heeft de afspraak uit het financieel akkoord bevestigd dat er in deze kabinetsperiode tot en met 2017 geen sancties zullen worden opgelegd bij overschrijding van de ruimte. Ook voor de gemeente Terneuzen heeft dit dus geen gevolgen.